جهان مدرن

برای محافظت از گنج های کهن متمولان ایرانی، سر پنجه ای قوی، بازویی ورزیده ، بالی فراخ و سری پر تدبیر لازم بود که هیو لای ایرانی همه اینها را یکجا داشتند. آنها که همیشه در خیال مردمان باستان حضور داشتند به همت هنرمندان این این دور قابل رویت شدند تا به پاسداری از کاخ ها ، معابد و گنجینه ها مشغول شوند. حالا بعد از گذشت هزاران سال و با وجود ویران شدن کاخ ها و به یغما رفتن هیولاها با همان قیافه مصممشان، انگار که همچنان در حال محافظت از چیزی هستند. جانوران ترکیبی ایرانی که زمانی همه جا به چشم می خوردنند، حالا بر بالای ستون ها یا میان کتیبه های کاخ های سوت وکور شاهی یا پشت ویترین موزه های معروف دنیا رها شده اند. آنها نماینده هیولاهایی اند که سال هاست نسلشان منقرض شده است.به گزارشی که از مجله همشهری جوان در این زمینه نقل شده است و برای شما عزیزان گردآوری نموده ایم توجه نمایید.

هیولاشناسی

ایرانیان برای خلقت موجودات ترکیبی دلایل زیادی داشتند. ترس مردم از عوال مخرب طبیعی، ارواح شرور و دشمنانشان باعث شد تا آنها دست به دامن هیولاها شوند. بعضی از جانوران ترکیبی وسیله ای برای به جا   آوردن مراسم مذهبی و آئینی بودنند و تعدادی از آنها هم از بین داستان ها و اسطوره های ایزدان،جانوران و قهرمانان مردم باستان بیرون آمده بودند.

موجود عاریتی

زمانی هیولاها نه تنها بر بالای ستون ها که بر در و دیوارهای کاخ هخامنشیان در شوش هم جولان می دادند و برای هر غریبه ای شاخ و شانه می کشیدند. موجود بالدار را دیگر نمی شود شیر دال گفت چون به جای سر عقاب، سر یک شیر غران را به تن کرده و آن شاخ های تاب دار ار هم از یک بز به عاریت گرفته است. مردمان باستانی معتقد بودند که درنده خویی هیولاها، ارواح شرور و دشمنان را از آنها دور می کند.

اثرات جادویی یک نوشیدنی

نوشیدن جرعه ای از محتویات جامی که گاو سیمین تعارف می کند نیرویی فوق انسانی به آدمی می بخشد که برای نوشیدن این جرعه تا موزه مترو پولیتن رفته باشد. مردم باستان جام هایشان را شبیه حیوانات و هیولاها می ساختند تا چیزی از نیروی مافوق طبیعی شان نصیب آنها شود. گاو نقره ای دنیا دیده که 500 سالی از عمرش می گذرد، همین که جامه در بر کرده و به رسم و عادت آدمیزادها نشسته است به جمع هیولاهای ایرانی می پیوندد.

هیولای متفکر

گاو مردها و اسفنکس ها (ابوالهول)، نگهبانان ویژه ای بودنند که خود را از آشور به ایران رسانده بودند و در ایران حفاظت از کاخ ها را به دست گرفتند . سر آدمیزاد بر تن اسفنکس نشانه هوش و ذکاوت آنها و بدن گاو نشانه قدرت و نیروی فوق العاده بود. اگر هم بالی بر کتف آنها علاوه شده بود ، سرعت هم به خصوصیت های آتها اضافه می شد. بیی اعضای جانوران ترکیبی ،سر از همه مهم تر بود. برای سازنده این هیولا خرد و تفکر از باقی ویژگی ها مهم تر بوده است.

هیولاهای آرام

از هیولاهای لرستان نباید زیاد انتظار قد و قواره و جثه ای رشید داشت. دیو های مفرغی لر، یا بت های چند سری هستند که به درد مراسم مذهبی می خورند یا لگامی می شوند بر دهانه اسب . هیولاهای لرستان چندان قصد ترساندن کسی را ندارند، چون اصلاّ قرار نیست از چیزی پاسداری کنند . اسب بالدار برای لرها مرکب مردگان است؛ مرکبی برای رفتن به آن دنیای باقی.

تولد سیمرغ

هیولای نقره ای کف بشقاب که آتش نیمه جانی از دهانش شعله می کشد، همان سیمرغ شاهنامه است که وقتی رستم یکی از پرهایش را آتش می زند، در دم برای کمک به او ظاهر می شود. به نظر می آید در سر هم کردن اجزای (سیمرغ) یا (سمرو) ار شیر دال افسانه ای کمک گرفته اند.

بازوبند قدرت

نیویورکی ها خم شده برویترین های موزه مترو پو لیتن می توانند از نزدیک اثرات جادویی بازوبند هخامنشی را حس کنند .تن ظریف بز که روی دو پا بلند شده برای اجداد ما نشانه باروری بوده و سر و بال عقاب به آنها نوید سرعت و شجاعت می داد. تن هیو لاها روی بازوبند زمانی آراسته به در و گوهر  بوده است. ایت یک بازوبند جادویی است.

نگهبان قابل اعتماد

چشمان خیره و گوش های به جلو متوجه، آن قدر شیر دال ها را ترسناک و هوشیار جلوه می داد که ایرانیان با خیال راحت مال ومنالشان را به آنها بسپارند. کم کم بین النهرینی ها و یونانی ها  هم طالب آنها شدند و آنها هم از موقعیت استفاده کردند، مدام تکثیر شدندو به هر جایی سرک کشیدند. حالا افسانه های ایران زمین پر است از شیردال هایی که آنها گریفین صدایشان می کردند.

تولد یک هیولا

شیردال ها را ایرانی ها ابداع کردند تا محافظ اموال و گنجهایشان باشند. آنها کار نگهبانی را از 3500 سال قبل از تولد مسیح با محافظت از حیوانات شروع کردند و وقتی کارشان را به خوبی انجام دادند، بر در معابد عیلامی هم به نگهبانی گماشته شدند. شیر دال ها حتی به شکل طلسم هم درآمدند تا ایرانی ها را از شر ارواح شرور و جادوگران خلاص کنند. شیردال های سنگی نشسته بر ستون های بلند بالای کاخ شاهی هخامنشیان، سالها ملاقات کنندگان شاه را متکبرانه زیرنظر داشتند.

پنجه در پنجه شاه

شیردال ها کمتر شرارت می کردند، آنها فقط در صحنه هایی که با شاه مملکت پنجه در پنجه می شدند نقش منفی پیدا می کردند و در باقی موارد می شد به راحتی به آنها اعتماد کرد. پنجه های شیر آسا به شیردال ها قدرت افسانه ای می داد و سر عقاب بر تن آنها نشانه سرعت و تیزی آنها بود نمونه بالدار آنها هم در میان اشیای مردمان باستان زیاد دیده شده است.

بد نیست بدانید: * جانوران ترکیبی که در اصطلاح هیولا گفته می شوند تمام نیروی جانورانی را که از اعضای آنها جمع و جور    شده اند را یکجا در خود دارند.

* بیشترین و قدیمی ترین هیولا های ایرانی را می شود روی مهره های استوانه ای عیلامی دید. هیولا ها تا قبل از اسلام بر آثار هنری جولان می دادند اماکم کم از یاد هنرمندان رفتند.

* بال ها به جانورانی وصلند که دیوها، حیوانات درنده و فریبکار را می کشند. بال نشانه ایزدی و قدرت محافظ است. بال های در حال پرواز آزادی و پیروزی را نوید می دهند.

* نمونه آشوری گاو مردهای محافظ تخت جمشید را لاماسومی می گویند. لاماسوها بال هایی بسته دارند و بر پنج پایشان ایستاده اند در حالی که نمونه های ایرانی شان بال هایی افراشته دارند و چهار پا هستند.

* نوع دیگری از هیولا ها جانورانی با چندین سر هستند. نمونه این هیولاها را می شود بر جام حسنلو، مهر های عیلامیان و بت های لر سراغ گرفت.

* نقش شاه درگیر با جانوران افسانه ای در واقع نمایش قدرت و قوت شاه مملکت است.